Ik worstel en kom boven. Langs de zuidkust van Schouwen zijn de lidtekens van het wankele evenwicht tussen mens en water goed zichtbaar. Van de Middeleeuwen tot nu. Het water nam bij vliegende storm, maar ook als de zee glad was. We wandelden 22 km van Neeltje Jans naar Zierikzee.
In 1621 legden Nederlandse Remonstranten de eerste steen voor Friedrichstadt. Hertog Friedrich III lokte Hollands kapitaal en kennis met godsdienstvrijheid en de mogelijkheid om te investeren in drooglegging van meren, turfwinning en bedijking van kwelders. Hollandse ondernemers investeerden in enkele projecten die net zulke luchtbellen bleken als veel huidige internetfondsen.
Waar moet je heen in een land zonder woeste bergen en donkere wouden? Het Oldambt levert het antwoord. In die uithoek van Oost-Groningen vind je eindeloos land en brede horizonten. De weersvoorspelling voor dit wandelweekend klinkt onheilspellend: hagel, sneeuw, onweer en felle wind. Weer dat past bij een grimmig stukje Nederland.
Verschenen in Noorderbreedte 2002-5
De Moeren, een drooggemalen meer in West-Vlaanderen, heeft kaarsrechte sloten en wegen. Samenn een patroon van vierkanten, dat je verder alleen in de Hollandse polders de Beemster en Borsele vindt. Ploegde de boer in de Beemster na drooglegging rustig voort, in de Frans-Belgische grensstreek werd het land steeds weer onder water gezet om omliggende stadjes zich beschermen tegen de vijand.
In december 1999 is de Beemster, een drooggemalen meer bij Purmerend door de Unesco op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Veel hebben we daar gewandeld, maar altijd hoog langs haar grillige rand: de oever van wat ooit het Beemstermeer was. We keken neer op strak geordend land, waar wegen en sloten als langs een liniaal leken getrokken. Nu moeten we de Kuil ook maar eens in.
In 1106 sloot de aartsbisschop van Bremen een overeenkomst met vier Utrechtenaren voor de ontginning van het laagveenmoeras bij zijn stad. Het landschap van de "Hollandse" polders Blockland, Hollerland, en Sankt Jürgensland vertoont een treffende gelijkenis met het veenweidegebied waar zij vandaan kwamen. Wij liepen van Bremen naar het dorp Worpswede over dijken langs veen- en getijdenriviertjes.
Op zoek naar het Hollandse landschap in de uitgestrekte Poolse Weichseldelta vind ik eindelijk, na dagen lopen, op het kerkhof van Stogi Malborski graven met Hollandse namen. In het begin van de zestiende eeuw werden Mennonieten, de eerste hervormingsbeweging in de Nederlanden, verbeten vervolgd. Ze vluchtten onder meer naar de drassige Weichseldelta. Daar waren deze kundige bedijkers graag geziene gasten en konden onder Pools gezag bijna 250 jaar zichzelf blijven. Ze spraken Nederlands en drukten een Hollandse Bijbel. Duits gezag vaagde deze subcultuur geleidelijk weg.
In een glas-in-loodraam van de reusachtige kathedraal van Ely is een Nederlandse spreuk verwerkt: Niet Zonder Arbyt. Het raam herinnert aan de activiteiten van de Royal Airforce tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het vlakke terrein in East Anglia vormde een ideale uitvalsbasis voor de bombardementen op Duitsland.